سالیسیلیک اسید:در طراحی و تولید محصولات مراقبتی پوست و مو از انواع اسیدها استفاده می‌شود. هر یک از اسیدهای موجود در فرمولاسیون محصولات زیبایی و مراقبتی کارایی و کارکرد منحصر به فردی دارند و در رفع مشکلی خاص اعمال اثر می‌کنند. اهمیت استفاده از اسیدها در مراقبت از پوست به اندازه‌ای است که طی سال‌های اخیر از روش اسید تراپی یا درمان به وسیله اسید برای رفع بسیاری از مشکلات پوستی، لایه برداری پوست و یکدست کردن رنگ آن استفاده می‌شود. با وجود اینکه ممکن است کلمه اسید تداعی ذهنی خوشایندی نداشته باشد و محلولی غلیظ و خطرناک را به یادمان بیندازد اما باید اظهار کرد که استفاده از انواع مختلف اسیدها مانند سالیسیلیک اسید، در زمینه طراحی و تولید ساختار مواد آرایشی و بهداشتی، صنعت محصولات مراقبت از پوست را دگرگون کرده است.
از سالیسیلیک اسید چه می‌دانید؟
سالیسیلیک اسید یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین اسیدهایی است که در ترکیبات مواد مراقبت از پوست به کار می‌رود. در روند اسید تراپی پوست نیز از این اسید برای درمان برخی عوارض پوستی و کمک به مرتفع شدن اختلالات پوستی مختلف استفاده می‌شود. با وجود اینکه بافت پوست حساس و آسیب پذیر است، استفاده از این نوع اسیدها برای ساخت محصولات مراقبتی با غلظت استاندارد انجام می‌شود تا پوست صورت دچار التهاب، خشکی و قرمزی نشود.
در ادامه این نوشتار ضمن معرفی سالیسیلیک اسید به عنوان یکی از پرکاربردترین اسیدها در حیطه تولید لوازم آرایشی، بهداشتی و مراقبتی، نقش این نوع اسید در مراقبت از پوست را توضیح داده و درباره گستره کاربرد این ماده توضیحاتی را ارائه می‌دهیم.
آشنایی با سالیسیلیک اسید
بتا هیدروکسی اسید سالیسیلیک اسید نوعی فنولیک اسید است که به طور طبیعی در گیاهان یافت شده و یک هورمون گیاهی محسوب می‌شود. این بلور اسید کربوکسیلیک آلی با خواص باکتریو استاتیکی، قارچ کشی و کراتولیتیکی خود در غلظت بالا سمی است و مصرف کنترل نشده آن خطراتی را به دنبال خواهد داشت. این ماده بی‌رنگ و بی‌بو در ساختار خود دارای یک گروه کربوکسیل COOH است و با نقطه جوش ۲۱۱ درجه سانتی گراد، نقطه ذوب ۱۵۸.۶ درجه سانتی گراد و تراکم ۱.۴۴ گرم در سانتی متر مربع از جمله جزء متداول‌ترین اسیدها برای استفاده در صنایع دارویی و آرایشی و بهداشتی محسوب می‌شود.
این ماده به شکل طبیعی و سنتزی وجود دارد و با خواص ضد التهابی خود جایگاهی ویژه در صنعت تولید داروهای ضد التهابی و محصولات آرایشی و بهداشتی دارد. در لایه برداری سطحی، نیمه عمیق و عمیق پوست از سالیسیلیک اسید به عنوان ماده موثر و محرک استفاده می‌شود. این اسید محلول در چربی است و به راحتی در روغن حل می‌شود و از تاثیرات چندگانه آن برای درمان انواع عوارض رایج پوستی مانند آکنه‌های سطح پوست بهره می‌گیرند.
سالیسیلیک اسید در کدام مواد غذایی وجود دارد؟
فراوده‌های غذایی مختلف مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی، لبنیات، تخم مرغ، آجیل، روغن زیتون، میوه‌ها، سبزیجات، صیفی جاتی مانند سیب زمینی شیرین، شکر و نان و غلات و همچنین نوشیدنی‌هایی مثل قهوه، چای و آبجو حاوی مقادیر فراوانی از سالیسیلیک اسید هستند.
افرادی که نسبت به سالیسیلات موجود در این مواد غذایی حساسیت دارند ممکن است در برخی موارد با مصرف این فراورده‌های غذایی دچار علائمی نظیر اختلالات دستگاه گوارش مانند اسهال و سایر عوارض مانند آسم برونش و رینیت شوند.
سالیسیلیک اسید برای چیست؟
اسید سالیسیلیک در غلظت‌های پایین در نقش ضد عفونی کننده و نگهدارنده غذا در صنایع مختلف کاربرد دارد. این ماده به ریزش لایه خارجی پوست کمک کرده و در بسیاری از مواد بهداشتی و مراقبتی به عنوان کراتولیتیک برای لایه برداری و پاکسازی پوست به کار می‌رود. اگر نگاهی به فرمولاسیون محصولات آرایشی، بهداشتی و مراقبتی روزانه خود بیندازید، در بسیاری از این محصولات سالیسیلیک اسید وجود دارد.
عوارض استفاده از اسید سالیسیلیک چیست؟
استفاده از اسید سالیسیلیک در غلظت‌های محدود معمولا عوارضی برای افراد ایجاد نخواهد کرد اما غلظت بالای سالیسیلیک اسید در تماس با پوست به ایجاد میزان خفیفی از سوختگی شیمیایی منجر خواهد شد. در افرادی که به اسید سالیسیلیک موجود در محصولات مراقبت از پوست و پمادهای سالیسیلیک اسید حساسیت دارند ممکن است بعد از استفاده از غلظت بالای این اسید میزان مختلفی از اسید سالیسیلیک وارد جریان خونشان شود.
باید توجه داشت که بلعیدن سالیسیلیک اسید نیز به مسمومیت خواهد انجامید و مشکلات برجسته‌ای را در دستگاه گوارشی افراد ایجاد می‌کند. در صورتی که از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید برای درمان عوارض و اختلالات پوستی خود استفاده کرده و متوجه بروز حساسیت‌های پوستی شدید لازم است با پزشک خود مشورت کنید.
فواید استفاده از سالیسیلیک اسید برای پوست چیست؟
قدمت استفاده از سالیسیلیک اسید برای ساخت محصولات مراقبتی پوست به حدود ۲۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد. برای استفاده موضعی از سالیسیلیک اسید، این ماده را از برگ و پوست درختانی مثل بید استخراج کرده و به مصرف می‌رساندند اما امروزه تولید مقادیر انبوهی از سالیسیلیک اسید به روش سنتری صورت گرفته و از این ماده در صنایع مختلف پزشکی، بهداشتی و آرایشی، دارویی، غذایی و شیمیایی استفاده می‌شود.
سالیسیلیک اسید با تاثیرات ضد میکروبی و ضد قارچی خود منافذ و لایه‌های پوست را از چربی، سبوم و سایر آلاینده‌ها پاک می‌کند. این ماده بدون بر جا گذاشتن اثرات التهابی بر روی پوست صورت به ریزش لایه‌ها و سلول‌های مرده کمک کرده و منافذ باز پوست صورت را کاهش می‌دهد. رفع تیرگی‌ها و لکه‌های کدر توسط سالیسیلیک اسید نیز به تغییر رنگ پوست و روشن شدن آن کمک می‌کند. سالیسیلیک اسید با رفع حالت چسبنده و پیوسته سلول‌ها زمینه لازم برای تنفس پوستی و بهبود جریان خود در لایه‌های پوست را فراهم می‌کند.
تعدیل سطح چربی پوست به واسطه اسید سالیسیلیک موجود در محصولات مراقبتی و بهداشتی به درمان آکنه و جوش‌های پوستی کمک می‌کند. تنظیم غلطت سالیسیلیک اسید در برای محصولات موضعی پوست در درمان پسوریازیس، زگیل، پینه و … موثر است و به همین دلیل این اسید علاوه بر نقش مراقبتی از پوست دارای اثرات درمانی است.
از آنجایی که اسید سالیسیلیک حساسیت پوست در برابر نور آفتاب را افزایش می‌دهد لازم است بعد از لایه برداری پوست صورت به وسیله این اسید پوست خود را در معرض تابش اشعه‌های مضر نور آفتاب قرار نداده و حتما از ضد آفتاب برای محافظت از پوست خود استفاده کنید.
تا ۲۴ ساعت بعد از استفاده از اسید سالیسیلیک برای لایه برداری پوست، از سایر مواد آرایشی، بهداشتی و مراقبتی حاوی اسیدهای دیگر استفاده نکنید و از مصرف رتینوئید نیز اجتناب کنید.
توجه داشته باشید که پس از پایان فرایند لایه برداری پوست با استفاده از سالیسیلیک اسید پوست شما پوسته پوسته شده و ممکن است تا حدود یک هفته لایه‌ها و سلول‌های مرده آن شروع به ریزش کنند؛ پوست جدیدی که در پس ریزش لایه‌های قدیمی ظاهر می‌شود حساس است و به آبرسانی و مراقبت نیاز خواهد داشت. بنابراین بعد از لایه برداری با اسید سالیسیلیک و ریزش لایه‌های قدیمی پوست حتما استفاده از انواع کرم مرطوب کننده و آبرسان وضد آفتاب را در دستور کار روتین مراقبتی خود قرار دهید تا پوستتان دچار التهاب، شکنندگی و کک و مک نشود.
استفاده از اسکراب‌های خشن، پاک کننده‌های قوی و مواد شیمیایی بعد از لایه برداری صورت با اسید سالیسیلیک، پوست شما را دچار آسیب خواهد کرد.
شرایط و میزان استفاده از سالیسیلیک اسید
در اغلب محصولات مراقبتی، آرایشی و بهداشتی که حاوی این اسید هستند، غلظت اسید سالیسیلیک به حدود ۰.۵ تا ۲ درصد می‌رسد. در صورتی که برای لایه برداری پوست و درمان مشکلات و عوارض پوستی آن به غلظت بیشتری از اسید سالیسیلیک نیاز باشد، مصرف آن باید تحت توصیه و نظارت پزشک صورت گیرد. به عنوان مثال ممکن است برای درمان و از بین بردن برجستگی زگیل در بخش‌های ضخیم‌تر پوست ایجاد شده، بنابر دستور پزشک به استفاده از دوز بالاتر سالسیلیک اسید ممکن است از غلظت حدود ۱۷ تا ۴۰ درصدی این ماده استفاده شود. البته استفاده از آن برای جلوگیری از عوارض احتمالی با رعایت فاکتورهای احتیاطی صورت خواهد گرفت.
استفاده از این اسید با توجه به نوع عارضه و بیماری شما ممکن است در طول روز تکرار شود. چنانچه در فرایند اسید تراپی خود به استفاده روزانه از اسید سالیسیلیک نیاز دارید بهتر است برای جلوگیری از التهاب، خشکی، شکنندگی و قرمز شدن پوست خود در حین استفاده از این اسید از مرطوب کننده‌ها و آبرسان‌های ملایم نیز بهره بگیرید.
برای جلوگیری از جذب حداکثری سالیسیلیک اسید در منافذ، لایه‌ها و سلول‌های پوستی بهتر است پد پاک کننده خود را به مقدار کافی از اسید سالیسیلیک آغشته کرده و آن را تنها بر روی نقاطی از پوست صورت که دچار عوارضی مانند آکنه شده است بمالید تا ضمن اثر گذاری بیشتر، از ایجاد آسیب در بخش‌های دیگر پوست صورت پیشگیری شود.
سخن آخر
گستره استفاده از سالیسیلیک اسید در صنایع مختلف بسیار وسیع است. نقش پاک کنندگی، لایه برداری و تاثیرات ضد میکروبی، ضد قارچی ضد باکتریایی سالیسیلیک اسید در محصولات مراقبت از پوست به پوست صورت برای ترمیم، احیا و جوانسازی کمک می‌کند. این نوع اسید در غلظت‌های استاندارد بدون ایجاد آسیب در پوست صورت به شاداب و جوان شدن آن کمک کرده و در از بین بردن جوش و آکنه، لکه‌های کدر و منافذ باز موثر عمل می‌کند.
در صورت عدم حساسیت به اسید سالیسیلیک و مشتقات آن در محصولات بهداشتی و مراقبتی می‌توانید از قابلیت‌های این ماده برای لایه برداری، پاکسازی، روشن سازی و جوانسازی پوست خود بهره بگیرید. استفاده از محصولات آبرسان و مرطوب کننده‌های مناسب جنس پوست بعد از استعمال اسید سالیسیلیک در نواحی مورد نظر پوست صورت حائز اهمیت است و از ایجاد خشکی، التهاب، پوسته پوسته شدن و شکنندگی در پوست جلوگیری می‌کند.